|
ความเป็นมา
|
|
วัตถุประสงค์
เพื่อส่งเสริมให้ หญิงมีครรภ์ หญิงให้นมบุตร และเด็กทารกแรกเกิด จนถึงอายุ๓ ปีที่อยู่ในถิ่นทุรกันดาร ได้รับบริการที่เหมาะสม และได้รับ ความรู้ด้านอาหารและโภชนาการ เพื่อช่วย ให้แม่มีภาวะโภชนาการและ สุขภาพอนามัยที่ดีเด็กเกิดรอด มีการเจริญเติบโตและพัฒนาการ ได้เต็ม ศักยภาพ
เป้าหมาย
๑. ลดภาวะโลหิตจางในหญิงตั้งครรภ์เหลือไม่เกินร้อยละ ๑๐
๒. อัตราตายทารกแรกกำเนิด ๑ ไม่เกิน ๑๐ ต่อ ๑๐๐๐การเกิดทั้งหมด
๓. อัตราตายทารก ๒ ไม่เกิน ๒๑ ต่อ ๑๐๐๐ การเกิดมีอาชีพ
๔. ทารกแรกเกิดน้ำหนักน้อยกว่า ๒,๕๐๐ กรัมไม่เกินร้อยละ ๗
๕. เด็ก๐-๓ปีมีอัตราการเจริญเติบโตตามเกณฑ์มาตรฐานอายุน้ำหนักส่วนสูง น้อยกว่าร้อยละ ๘๐
๖. เด็ก ๐-๓ ปีมีพัฒนาการตามวัยเพิ่มขึ้นร้อยละ ๑๐
กิจกรรมสำคัญ
๑. การให้บริการดูแลอนามัยแม่และเด็กขั้นพื้นฐาน โดยมีแนวทางในการดำเนินกิจกรรมดังนี้
๑.๑ แสวงหาคนในพื้นที่เพื่อทำหน้าที่เป็นผู้ให้บริการ เช่นครู อาสาสมัครที่อ่านหนังสือและเขียนหนังสือได้เป็นอย่างดี เป็นต้น
๑.๒ อบรมผู้ให้บริการ ทั้งด้านความรู้วิธีการและเทคนิคต่าง ๆ เกี่ยวกับให้บริการงานอนามัยแม่และเด็ก
๑.๓ มีการประสานงานร่วมกับเจ้าหน้าที่สาธารณสุขในการปฏิบัติงานและการส่งต่อ
๑.๔ สนับสนุนวัสดุอุปกรณ์ที่จำเป็นในการให้บริการ
๑.๕ อบรมผดุงครรภ์โบราณเพื่อให้สามารถทำคลอดได้อย่างถูกต้อง
๒. การให้ประชาชนในพื้นที่มีส่วนร่วมในกิจกรรมการส่งเสริมสุขภาพอนามัยโดยมีแนวทางในการดำเนินกิจกรรมดังนี้
๒.๑ อบรมให้ความรู้แก่ประชาชนเกี่ยวกับเรื่องอนามัยแม่และเด็ก
๒.๒ รณรงค์ให้ประชาชนร่วมดูแลแม่และเด็กทั้งในครอบครัวของตนเองและชุมชน
๓. การสนับสนุนอาหารเสริมและยาที่จำเป็นแก่แม่และเด็ก
๔. การศึกษาวิจัยเพื่อหาวิธีการในการบริการที่เหมาะสมต่อขนบธรรมเนียมประเพณีของกลุ่มชนในบางพื้นที่ได้แก่ชาวไทยภูเขาและชาวไทยมุสลิม
แนวทางและขั้นตอนการปฏิบัติงานของครู
๑. การชี้แจงชุมชนก่อนเริ่มดำเนินโครงการในทุกๆพื้นที่จำเป็นต้องมีการชี้แจงให้ประชาชนทราบก่อนวัตถุประสงค์ของการชี้แจงเพื่อ
๑.๑ ทำความเข้าใจกับประชาชนเรื่องโครงการตามพระราชดำริที่จะ ดำเนินการในหมู่บ้านนี้เพื่อให้ประชาชนเห็นความสำคัญของบริการ การดูแลอนามัยแม่และเด็กและมารับบริการด้วยความเต็มใจตลอดจนประชาชน จะได้ร่วมแรงร่วมใจกันช่วยกันดูแลคนท้องแม่ให้นมลูกและ เด็กแรกเกิดจนถึง 3 ปีภายในหมู่บ้านของตนเองด้วย
๑.๒ แนะนำครูพยาบาลตชด.ที่ผ่านการอบรมหลักสูตรการบริการการดูแล อนามัยแม่และเด็กแล้วซึ่งจะเป็นผู้ร่วมกับเจ้าหน้าที่สาธารณสุขปฏิบัติงานโครงการนี้
๑.๓ แนะนำสถานที่ที่คนท้องแม่และเด็กจะไปรับบริการได้ในการชี้แจงครูใหญ่ และคณะครู รร.ตชด.พร้อมกับเจ้าหน้าที่สาธารณสุขควรนัดประชุมประชาชนทุกเพศทุกวัยในหมู่บ้านที่อยู่ในเขตบริการการศึกษาของรร. ตชด.ทั้งหมดตัวอย่างของคำชี้แจงตามภาคผนวก
๒. การจัดเตรียมสถานที่เพื่อให้บริการที่โรงเรียนครูใหญ่ร่วมกับครูพยาบาลจัดเตรียมสถานที่ที่ให้บริการใน รร.ตชด.โดยจัดอยู่ในห้องพยาบาลควรมีที่กั้นให้เป็นสัดส่วน และควรมีตู้เก็บอุปกรณ์เครื่องมือเครื่องใช้ที่จำเป็นพร้อมทั้งดูแลรักษาความสะอาดของห้องอย่างสม่ำเสมอ
๓. การเตรียมความพร้อมของอุปกรณ์เครื่องมือต่างๆ ครูพยาบาลต้องสำรวจความพร้อมของเครื่องมือเครื่องใช้ทั้งในด้านปริมาณสภาพการใช้งานการดูแลรักษาความสะอาดพร้อมทั้งจัดหาสิ่งขาดหรือใช้งานไม่ได้ไว้ให้พร้อมอยู่เสมอโดยควรจัดทำเป็นระเบียบปฏิบัติประจำหรือทำเป็นตารางปฏิทินการทำงานไว้
อุปกรณ์เครื่องใช้ที่ควรมีประจำอยู่ที่โรงเรียนและอยู่ในสภาพพร้อม
๑. เครื่องวัดความดัน
๒. เครื่องฟังเสียงหัวใจ
๓. เครื่องชั่งน้ำหนักเด็กเล็ก
๔. เครื่องชั่งน้ำหนักแบบยืน
๕. ที่วัดส่วนสูง
๖. สมุดบันทึกสุขภาพแม่และเด็ก (เล่มสีม่วง)
๗. แถบสีตรวจปัสสาวะ (มีวันหมดอายุที่ข้างหลอด)
๘. ชุดทำคลอดฉุกเฉิน(มีอายุการใช้งานประมาณ๑ปี)
| เอ็ททิล แอลกอฮอล์ ๗๐% | ๑ ขวด | |
| โพวาดีน ๑๐% | ๑ ขวด | |
| ขี้ผึ้งป้ายตาเต็ตตร้าไซคริน ไฮโครครอไรด์ ๑% | ๑ ขวด | |
| ลูกสูบยาง | ๑ อัน | |
| ถุงมือ | ๒ คู่ | |
| สำลีและไม้พันสำลีผ่านการฆ่าเชื้อ | ๑ ถุง | |
| เชือกผูกสะดือผ่านการฆ่าเชื้อโรค | ๓ เส้น | |
| ใบมีดผ่านการฆ่าเชื้อโรค | ๑ เล่ม |
๙. ยาเม็ดเสริมธาตุเหล็ก
๑๐. อาหารเสริม (นมผง)
๑๑. แบบรายงาน (ม.๒๐๑)
๔. การให้บริการดูแลอนามัยแม่และเด็กขั้นพื้นฐาน
๔.๑ กลุ่มคนเป้าหมายที่เราจะให้บริการประกอบด้วย ๓ กลุ่ม คือ
๑. หญิงตั้งครรภ์
๒. หญิงให้นมบุตร (แม่หลังคลอดจนถึง ๖ สัปดาห์)
๓. ทารกแรกเกิดถึง ๓ ปี
๔.๒ หลักสำคัญในการให้บริการของครูตชด. มีดังนี้
๑. ค้นหากลุ่มคนเป้าหมายเพื่อให้ได้รับบริการครอบคลุมทุกคน
๒. ค้นหาคนที่อยู่ในภาวะเลี่ยงและส่งต่อให้ถึงมือเจ้าหน้าที่สาธารณลุขให้เร็วที่สุด
๓. ให้บริการดูแลและส่งเสริมสุขภาพแก่คนเป้าหมายผู้ที่จะทำหน้าที่ ในการบริการได้คือครูพยาบาลตชด.ที่ได้ผ่านหลักสูตรการอบรมงาน บริการอนามัยแม่และเด็กจากกระทรวงสาธารณสุขแล้วเท่านั้น
๔.๓ ขอบเขตของงานการให้บริการของครู ตชด.รายละเอียดของการดูแล และการให้บริการสามารถดูได้จากคู่มือครูพยาบาลโรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดน โครงการส่งเสริมโภชนาการและสุขภาพอนามัยแม่และเด็กในถิ่นทุรกันดาร ซึ่งสามารถสรุปโดยสังเขปได้ดังนี้
๑. ขอบเขตของงานการดูแลหญิงตั้งครรภ์
หลักเกณฑ์ในการให้บริการ มีดังนี้
๑. เมื่อพบหญิงตั้งครรภ์ครั้งแรกครูตำรวจตระเวรชายแดนทุกคน ควรแนะนำให้ไปฝากครรภ์กับเจ้าหน้าที่สาธารณสุขทันที
๒. ในกรณีที่หญิงตั้งครรภ์ไม่สามารถไปรับบริการจากเจ้าหน้าที่สาธารณสุขได้ครูพยาบาล ตชด. ที่ผ่านการอบรมแล้วควรให้บริการดูแลดังนี้
- ลงทะเบียนหญิงตั้งครรภ์ในหมู่บ้านที่เข้าร่วมโครงการ
- นัดหมายการฝากท้อง
- ฝากท้องทันทีเมื่อรู้ว่าตั้งท้อง
- ตั้งท้อง ๑-๖ เดือน นัดตรวจท้องทุกเดือน เดือนละ ๑ ครั้ง
- ตั้งท้อง ๗-๙ เดือน นัดตรวจท้องทุก ๒ อาทิตย์
- ตั้งท้อง ๙ เดือนขึ้นไป นัดตรวจทุก ๆ อาทิตย์จนกว่าจะคลอด
- จ่ายสมุดบันทึกสุขภาพแม่และเด็ก(เล่มสีม่วงตัวอย่างในภาคผนวก)
- ชักประวัติ
- วัดความดันโลหิต
- ตรวจร่างกายและตรวจครรภ์
- ชั่งน้ำหนัก/วัดส่วนสูง
- ตรวจปัสสาวะหาน้ำตาลและไข่ขาว
- ประเมินภาวะเสี่ยง
- ส่งต่อเจ้าหน้าที่สาธารณสุขเมื่อพบภาวะเสี่ยง
- แนะนำการฉีดยาป้องกันการบาดทะยัก
- นัดหมายเจ้าหน้าที่สาธารณสุขเพื่อตรวจความเข้มข้นของเลือด
- จ่ายเม็ดยาเสริมธาตุเหล็ก(รายละเอียดวิธีการปฏิบัติตามภาคผนวก)
- จ่ายอาหารเสริม (รายละเอียดวิธีการปฏิบัติตามภาคผนวก)
- ให้สุขศึกษาเกี่ยวกับการปฏิบัติตัวของหญิงตั้งครรภ์
- ให้ความรู้เรื่องโภชนาการของหญิงตั้งครรภ์
- ให้ความช่วยเหลือในการส่งตัวไปทำคลอดที่สถานบริการสาธารณสุข
- ส่งต่อเมื่อพบอาการผิดปกติ
๒. ขอบเขตของงานการดูแลแม่หลังคลอด(หมายถึงแม่หลังคลอดจนถึง ๖ สัปดาห์)
- ลงทะเบียนแม่หลังคลอดในหมู่บ้านที่เข้าร่วมโครงการ
- ติดตามเยี่ยมมารดาและทารกที่บ้าน๓ครั้งโดยดูอาการมารดา และทารกด้วยการใช้บัตรมารดาหลังคลอดและสมุดบันทึกสุขภาพแม่และเด็ก
- จ่ายยาเม็ดเสริมธาตุเหล็ก(รายละเอียดวิธีการปฏิบัติตามภาคผนวก)
- จ่ายอาหารเสริมสำหรับแม่(รายละเอียดวิธีการปฏิบัติตามภาคผนวก)
- ให้สุขศึกษาหญิงหลังคลอด
- แนะนำการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่และการให้อาหารเสริม
- แนะนำเรื่องการคุมกำเนิด หลังคลอดเมื่อ ๑ เดือนครึ่ง
- ให้ความรู้เรื่องโภชนาการของหญิงให้นมบุตร
- ส่งต่อเมื่อพบอาการผิดปกติ
๓. ขอบเขตของงานการดูแลเด็กแรกเกิดถึง๓ปี
- ลงทะเบียนเด็กแรกเกิดถึง๓ปีในหมู่บ้านที่เข้าร่วมโครงการ
- นัดหมายชั่งน้ำหนักเด็กและแปลผลภาวะโภชนาการ
- เด็กปกติและขาดสารอาหารระดับ๑นัดทุก ๓ เดือน
- เด็กขาดสารอาหารระดับ๒/ระดับ๓นัดทุก ๑ เดือน
- ให้ความรู้เรื่องโภชนาการของเด็ก
- จ่ายอาหารเสริมและวิตามินสำหรับเด็ก
- ติดตามเด็กปกติเด็กขาดสารอาหารและเด็กที่ไม่มาชั่งน้ำหนักตามนัดหมาย
- ติดตามเยี่ยมเพื่อแนะนำการรับวัคซีนคุ้มกันโรค
- ติดตามเยี่ยมดูการพัฒนาการของเด็ก
- ส่งต่อเมื่อพบอาการผิดปกติ
ในส่วนของครูตำรวจตระเวรชายแดนคนอื่นๆ ในโรงเรียนควรมีบทบาท ในการสนับสนุนการให้บริการโดยทำหน้าที่เสมือนเป็นผู้เฝ้าระวังคือช่วยค้นหาชักจูงเชิญชวนกระตุ้นเตือนตามให้กลุ่มเป้าหมายทุกกลุ่มมารับ บริการตามนัดหมาย
๕. ส่งเสริมและชักชวนให้ประชาชนในพื้นที่ส่วนร่วมในกิจกรรมการส่งเสริมสุขภาพอนามัยครูตำรวจตระเวนชายแดนทุกคนสามารถมีส่วนสนับสนุนกิจกรรมนี้ได้โดย
๑. ผ่านทางนักเรียนในชั้นเรียนโดยครูสามารถสอนถึงเรื่องสุขภาพอนามัยแม่และเด็ก ในชั่วโมงเรียนที่เกี่ยวข้อง
๒. ครูร่วมกับนักเรียนเจ้าหน้าที่สาธารณสุขจัดกิจกรรมร่วมกันเพื่อให้ความรู้แก่ประชาชนเกี่ยวกับเรื่องอนามัยแม่และเด็กและรณรงค์ให้ประชาชนร่วมกันดูแลแม่และเด็กทั้งในครอบครัวของคนเองและชุมชนโดยใช้สถานที่โรงเรียนเป็นแหล่งชุมชนของผู้ปกครอง และคนในหมู่บ้านทั้งหมดเช่นจัดงานวันแม่งานวันเด็กเป็นต้นโดยอาจมีกิจกรรมต่างๆ ในวันนั้นเช่น
- นิทรรศการต่าง ๆ เกี่ยวกับเรื่องแม่และเด็ก
- การตรวจสุขภาพของแม่และเด็ก
- การประกวดสุขภาพเด็ก เป็นต้น
๓. ครูให้ความรู้ง่าย ๆ แก่ประชาชนผ่านทางหอกระจายข่าวของหมู่บ้านเป็นประจำเช่น ทุกวันอาทิตย์ละ ๑ ครั้ง เป็นต้น
แนวทางการปฏิบัติงานของส่วนราชการที่เกี่ยวข้อง
๑. อบรมครูพยาบาล ทั้งด้านความรู้ วิธีการและเทคนิคต่าง ๆ เกี่ยวกับการให้บริการงานอนามัยแม่และเด็ก
๒. อบรมผดุงครรภ์โบราณเพื่อให้สามารถทำคลอดได้อย่างถูกต้อง
๓. สนับสนุนวัสดุอุปกรณ์ที่จำเป็นในการให้บริการรวมทั้งสื่อสำหรับเผยแพร่ความรู้
๔. สนับสนุนอาหารเสริมและยาที่จำเป็นแก่แม่และเด็ก
๕. ศึกษาวิจัยเพื่อหาวิธีในการให้บริการที่เหมาะสมต่อขนบธรรมเนียมประเพณีของกลุ่มชนในบางพื้นที่ ได้แก่ ชาวไทยภูเขา และ ชาวไทยมุสลิม
การติดตามและประเมินผลโครงการ
คณะทำงานได้จัดแบบรายงานโครงการส่งเสริมโภชนาการและสุขภาพอนามัยแม่และเด็กในถิ่นทุรกันดาร(ม.๒๐๑) ขึ้นเพื่อให้ครูตำรวจตระเวนชายแดนทำการติดตามความก้าวหน้าของโครงการที่ตนเองรับผิดชอบอยู่และรายงานผลไปยังส่วนที่เกี่ยวข้องทุกวันที่ ๑๕ มีนาคม ของทุกปี
พื้นที่เป้าหมาย
๑. เขตชุมชนที่มีโรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดนตั้งอยู่
๒. พื้นที่พิเศษตามพระราชประสงค์
แผนงานหลักในการดำเนินการ ประกอบไปด้วย ๔ แผนงาน ดังต่อไปนี้
๑. แผนงานด้านอาหาร โภชนาการ และสุขภาพอนามัย มี ๓ โครงการ
- โครงการเกษตรเพื่ออาหารกลางวัน
- โครงการควบคุมโรคขาดสารไอโอดีน
- โครงการส่งเสริมโภชนาการและสุขภาพอนามัยแม่และเด็กในถิ่นทุรกันดาร
๒. แผนงานด้านการศึกษา มี ๒ โครงการ
- โครงการส่งเสริมคุณภาพการศึกษา
- โครงการนักเรียนในพระราชานุเคราะห์สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯสยามบรมราชกุมารี
๓. แผนงานด้านเศรษฐกิจ มี ๒ โครงการ
- โครงการฝึกอาชีพ
- โครงการส่งเสริมสหกรณ์
๔. แผนงานด้านทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม มี ๑ โครงการ
- โครงการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
แหล่งอ้างอิง: สำนักงานโครงการส่วนพระองค์สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี. (๑๖)
|
ภาคเหนือ มี 9 จังหวัด ดังนี้
ภาคกลาง มี 22 จังหวัด ดังนี้
ภาคตะวันตก มี 5 จังหวัด ดังนี้
ภาคใต้ มี 14 จังหวัด |
 |
ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มี 20 จังหวัด ดังนี้
ภาคตะวันออก มี 7 จังหวัด ดังนี้
|